Za nami konferencja „Edukacja w małych muzeach”
Nad edukacją w małych muzeach dyskutowali muzealnicy z całej Polski, także z naszego regionu
Ogromna jest rola edukacji w placówkach muzealnych, w szczególności właśnie w tych mniejszych, które zwykle nie posiadają przyciągających niczym magnes zbiorów typu „Dama z gronostajem” Leonarda da Vinci, „Bitwa pod Grunwaldem” Jana Matejki czy „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga. To na barkach edukatorów ciąży codziennie podtrzymanie zainteresowania publiczności ekspozycją tak samo w małym, samorządowym czy małym prywatnym muzeum czy izbie pamięci.
Prelegenci z całej Polski
Przez cały dzień (8 września) w Centrum Kultury w Błoniu 47 pracowników instytucji muzealnych wysłuchało kilkunastu 20-minutowych wystąpień kolegów i koleżanek z całej Polski. Wśród prelegentów znaleźli się przedstawiciele Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów (Warszawa), Muzeum Pałacu Króla Jana II Sobieskiego w Wilanowie, Muzeum Plakatu w Wilanowie, Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku, Muzeum Historycznego w Legionowie, Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy w Pruszkowie. Nie dojechał (zapewne z przyczyn trwającej wojny na Ukrainie) przedstawiciel z Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego we Lwowie; dopisali szczęśliwie pracownicy innych polskich instytucji kultury, w tym Biblioteki Publicznej w Klukach, Muzeum Archeologicznego w Krakowie, Muzeum Krakowa, Oddziału Martyrologii Radgoszcz Muzeum Tradycji Nieodległościowych w Łodzi oraz edukatorzy Szlaku Książąt Mazowieckich.
Nowe trendy w edukacji muzealnej
Wystąpienia fachowców dały możliwość wymiany doświadczeń i pomysłów dotyczących muzealnej edukacji, która w dzisiejszych czasach musi angażować wiele zmysłów i wykorzystywać różne metody, nawet naukowe (neuronauka), np. gry, nowe technologie, animację, sztuki plastyczne, wychodzenie w teren i wiele innych. Pamiętać należy, że różne grupy odbiorców wymagają zupełnie odmiennego podejścia edukatorów. Istotna jest specyfika zbiorów, architektura przestrzeni i otoczenia, w którym dana instytucja prowadzi działalność. Warto wymienić działające w naszym regionie instytucje muzealne i inne o takim samym charakterze, np. Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy w Pruszkowie, pruszkowskie Muzeum Dulag 121, Filia Muzeum Harcerstwa w Dzielnicy Ursus (Dom Kultury „Kolorowa”), Izba Tożsamości Ursusa (Dom Kultury „Portiernia), Muzeum Miasta Piastowa, Muzeum Motoryzacji i Techniki w Piastowie, Muzeum Motoryzacji i Techniki w Otrębusach, ogród-muzeum „Ogrody Soriano” (blisko Żółwina), Centrum Folkloru Polskiego Karolin, wspomniane Muzeum Ziemi Błońskiej, Muzeum św. Maksymiliana wraz z Muzeum strażackim i Muzeum Papieskim w Niepokalanowie, Muzeum Dworu Polskiego w Pilaszkowie wraz z Muzeum Pojazdów Konnych. prywatne muzeum historii Lipkowa i jego związków z Sienkiewiczem w dworze w Lipkowie. Wśród nich wyróżnić możemy te o specyfice zbiorów i działalności zarówno w kontekście lokalnym, jak i ogólnopolskim.
Hamulce edukacji muzealnej także w naszym regionie
Edukacja, w szczególnie małych placówkach, napotyka wiele trudności. Ich pracownicy, w kontekście organizowania działań edukacyjnych, muszą często mierzyć się ze stereotypowym postrzeganiem instytucji muzeum, a niejednokrotnie też wrogiej postawy społeczności lokalnej czy nawet niezrozumienia roli muzeów i podobnych instytucji przez samorządowców. Wśród najczęstszych bolączek wymieniane były braki kadrowe i finansowe oraz nieodpowiednia przestrzeń (lub jej brak) do prowadzenia zajęć edukacyjnych. Wiele muzeów zmaga się także z brakiem miejsca na magazynowanie zbiorów, gdyż ekspozycja nie polega na wystawieniu wszystkiego, a budowaniu odpowiednich scenariuszy i narracji dla wystaw stałych. Niedostępne na co dzień dla widzów eksponaty często służą tworzeniu ciekawych wystaw czasowych i kreowaniu wokół nich nowych działań edukacyjnych. Gorzej, gdy instytucje nie mają na nie miejsca ani realnych możliwości czasowych i kadrowych, aby takie wystawy powstawały. Edukacji nie sprzyja także brak dostępności obiektów dla osób z niepełnosprawnościami i ograniczeniami ruchowymi – w szczególności, jeśli ekspozycje znajdują się na piętrach budynków bez wind, co niestety obserwujemy w naszym regionie. Ku pokrzepieniu serc, wystąpienia prelegentów i rozmowy kuluarowe dały uczestnikom wiele wskazówek i inspiracji, jak działać mimo trudności.
Ogólnopolska konferencja „Edukacja w małych Muzeach” zorganizowana została przez Muzeum Ziemi Błońskiej wspólnie z Forum Edukatorów Muzealnych przy wsparciu Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. To na pewno nie ostatnie tak potrzebne przedsięwzięcie.
Agnieszka Gorzkowska
Fot. Konrad Nieprzecki, Agnieszka Gorzkowska
MS 17/2022, 6 października 2022
