Piątka z Michałowic
W niedzielę 2 października przed Gminną Biblioteką im. Zbigniewa Herberta w Michałowicach przy ul. Raszyńskiej odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej ku czci pięciu powstańców warszawskich – mieszkańców Michałowic.
Pomysłodawcą powstania pomnika był Społeczny Komitet dla upamiętnienia Powstańców Warszawskich z Michałowic, składający się z lokalnych społeczników oraz członków rodzin poległych bohaterską śmiercią Powstańców.
Dzięki współpracy z Wójt Gminy Michałowice w ciągu dwóch lat udało się sfinalizować projekt.
Uroczystość poprowadził Mariusz Krajewski, jeden z głównych inicjatorów tego przedsięwzięcia.
Wartę honorową przy kamieniu pełnili żołnierze 61. Batalionu Mazowieckiej Brygady Obrony Terytorialnej, którzy przybyli wraz z dowódcą batalionu mjr Arturem Borutą. Dotarły też poczty sztandarowe z miejscowych szkół.
Przyszła liczna grupa członków rodzin bohaterów, mieszkańcy Michałowic i okolicznych miejscowości, przedstawiciele władz lokalnych i powiatowych oraz gospodarze miejsca – dyrektor biblioteki i pracownicy.
Kamień z tablicą odsłonili Wójt Gminy Michałowice Małgorzata Pachecka, Mariusz Krajewski i Śnieżka Abramowicz. Oni także, obok przedstawicieli powiatu, gminy, biblioteki oraz Zarządu Osiedla Michałowice złożyli pod tablicą kwiaty.
Poświęcenia miejsca pamięci dokonał proboszcz parafii WNMP w Michałowicach, ksiądz kanonik Marek Małkiewicz.
Głos zabrała Grażyna Warchulska – córka Powstania Warszawskiego, mieszkanka Michałowic od 1953 roku. Podziękowała władzom gminy za wszystkie akcje przywracające pamięć o przeszłości Michałowic i okolic. Zaproponowała wprowadzenie lekcji historii lokalnej do szkół, żeby pamiętać, co tutaj było…
Piękne i bardzo poruszające słowa wygłosiła wójt Małgorzata Pachecka.
– Chciałabym, żebyśmy myśleli o dzisiejszym dniu w kontekście historii, szacunku, pamięci i postawy, którą my dzisiaj wyrażamy przez odsłonięcie tego kamienia. Jest bardzo znana sentencja o historii, mówiąca, że historia jest nauczycielką życia. To powiedzenie uczy nas tego, że do historii trzeba mieć zaufanie. A żeby mieć zaufanie potrzebne są symbole i pamięć. Bez pamięci nie ma ani historii, ani tożsamości. To symbole pomagają w nazwaniu pamięci, i takim symbolem będzie tablica, którą teraz odsłonimy. (…) Jest jeszcze miejsce na tę pamięć po 78 latach od ukończenia Powstania Warszawskiego. Oni walczyli za naszą wolność. Ziemia Michałowic dała swoją daninę w czasie powstania, rzuciła swoje kamienie na szaniec, od Opaczy po Komorów i Granicę. Wspomnijmy więc dzisiaj bestialsko pomordowanych żołnierzy Armii Krajowej, harcerzy i harcerki, żołnierzy Szarych Szeregów, którzy zginęli w wyniku boju pod Pęcicami, sze ściu powstańców z Kamiennych Tablic z Komorowa. To nawiązanie do proroczych słów Juliusza Słowackiego z wiersza „Testament mój”:
„Lecz zaklinam – niech żywi nie tracą nadziei.
I przed narodem niosą oświaty kaganiec;
A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei,
Jak kamienie, przez Boga rzucane na szaniec!”.
– „Non omnis moriar”. – Jest też taki cytat: „Historia lubi się powtarzać”. I niestety się powtarza. Świadczą o tym wydarzenia, które dzieją się za naszą wschodnią granicą – bestialska napaść zbrojna na Ukrainę. Kiedy patrzę na zdjęcia z Powstania i na zdjęcia z Hostomela, Buczy, Izium, Mariupola, to podobieństwo tych zdarzeń jest ogromne. Pilnujmy naszej wolności i niepodległości. Niech żyje Polska!
Pięciu bohaterów z Michałowic biorących udział w Powstaniu Warszawskim:
Zbigniew Maliński „Sławicz” – w Powstaniu Warszawskim brał udział w wieku 19 lat. Oddział: Armia Krajowa – Batalion „Kiliński” – 2. kompania „Szare Szeregi”. Po 17 sierpnia Zgrupowanie „Hal” – kompania szturmowa – I pluton. Miał stopień podporucznika. Zmarł 23 września 1944 r. w wyniku odniesionych ran. Szlak bojowy: Śródmieście Północ.
Witold Janikowski „Vis” – najmłodszy uczestnik Powstania Warszawskiego z Michałowic, miał 16 lat, kiedy wstąpił do AK. Oddział: Armia Krajowa – Batalion „Kiliński” – 1. kompania „Wigry” – pluton 162. Od 17 sierpnia Zgrupowanie „Hal” – kompania szturmowa – I pluton. Szlak bojowy: Śródmieście Północ. Po Powstaniu trafił do niewoli niemieckiej.
Józef Ostrowski „Kartacz” – w Powstaniu Warszawskim wziął udział w wieku 18 lat. Oddział: Armia Krajowa – Batalion „Kiliński” – 1. kompania „Wigry” – pluton 162. Od 17 sierpnia Zgrupowanie „Hal” – kompania szturmowa – I pluton. Został postrzelony, zmarł 22 sierpnia 1944 r. Do Powstania poszedł z ojcem Czesławem Ostrowskim. Miał stopień starszego strzelca. Szlak bojowy: Śródmieście Północ.
Czesław Ostrowski „Czesław” – najstarszy michałowicki uczestnik Powstania Warszawskiego. Przed wojną pracował w banku, w latach 30. zakupił ziemię od hrabiny Barbary Grocholskiej i wybudował dom. 1 sierpnia 1944 r. wraz z najstarszym, 18-letnim synem Józefem poszedł walczyć w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie Czesław Ostrowski został dyrektorem jednego z wydawnictw „Ruchu” (później RSW „Prasa-Książka-Ruch”) – na stanowisku tym pracował do emerytury, czyli do drugiej połowy lat 60. ubiegłego stulecia.
Czesław Kiciński „Mars” – do Powstania Warszawskiego poszedł w wieku 18 lat. Oddział: Armia Krajowa – Zgrupowanie „Kryska” – 3. kompania – pluton 1140. Szlak bojowy: Górny Czerniaków. Ranny 15 września 1944 r. Przeżył Powstanie, zmarł w roku 2000.
***
Dzięki staraniom Komitetu i działaniom władz Gminy ścieżka pieszo-rowerowa, biegnąca od Urzędu Gminy wzdłuż ul. Topolowej i ul. Kolejowej do mostku na Raszynce, nosi obecnie nazwę „Piątki z Michałowic”. W tym miesiącu planowane jest uruchomienie ścieżki historyczno-edukacyjnej „Śladami Michałowickich Bohaterów z czasów II Wojny Światowej”, która upamiętnia nie tylko naszych 5. bohaterów ale także innych mieszkańców Michałowic zaangażowanych w Polski czyn zbrojny w czasie II wojny światowej.
Poprzez takie inicjatywy mieszkańcy gminy Michałowice starają się zachować pamięć o przodkach i historii miejsca, w którym żyją – dla kolejnych pokoleń.
Tekst i zdjęcia Jacek Sulewski
MS 18/2022, 20 października 2022
