Poznajmy kultury różnych regionów świata
Wielokulturowość. Inicjatywy i działania ursuskich pracowników kultury – przeciw populizmowi, piętnowaniu i wykluczaniu
Warszawę zamieszkuje blisko 2 miliony osób. Według najbardziej prawdopodobnego scenariusza mieszkańców będzie przybywać. Jednocześnie będzie również wzrastała liczba cudzoziemców. Nieprzypadkowo zatem podstawową wartością w nowej polityce kulturalnej Warszawy – jako miasta wielu kultur – jest różnorodność. Działania wielokulturowe w wielu instytucjach kultury już trwają i dziś przyjrzymy się wybranym inicjatywom.
Różnorodność tworzy dynamiczną konstelację z pozostałymi czterema wartościami: otwartością, odpowiedzialnością, wolnością i zakorzenieniem. Wartości te wzajemnie się przenikają. Zostały zapisane w nowej polityce kulturalnej Warszawy Warszawa wielu kultur. Polityka kulturalna (Dokument został przyjęty 5 sierpnia 2020 roku Zarządzeniem Prezydenta m.st. Warszawy nr 1007/2020. uwzględnia wizję i cele strategiczne zawarte w Strategii #Warszawa2030. Kieruje się także m.in. wskazaniami A New European Agenda for Culture. Dostęp: https://um.warszawa.pl/waw/strategia/polityka-kulturalna.). Warszawa, jak i inne miasta, stała się, niestety, w ostatnich latach areną wzrastających antagonizmów społeczno-politycznych. Wyraźniej widoczne są napięcia związane z nierównościami społecznymi oraz konfliktami interesów różnych jednostek i grup. Trzeba zatem wykorzystać potencjał, by stać się w obliczu dynamicznych zmian ośrodkami demokracji i polityki włączania w kontrze do populistycznej propagandy. Celowo podsycane wojny kulturowe pozwalają wskazać (w)innego i zmienić go we wroga „prawdziwej wspólnoty”. A m.in. właśnie kultura może pomóc w krytycznym myśleniu, a świadomość różnic – łączyć z możliwością bezpośredniego spotkania z „innym”.
Ogólnopolski Przegląd Dorobku Artystycznego Mniejszości Narodowych i Etnicznych „Wspólnota w Kulturze”
Warszawa jest miastem o zróżnicowanym składzie etnicznym. Zakorzeniła się tu m.in. społeczność wietnamska. W Ursusie również ta mniejszość prowadzi np. gastronomię. Tendencja wskazuje, że migracja spoza Polski do Warszawy będzie rosła. W dzielnicowy krajobraz ważnych, cyklicznych imprez promujących wielokulturowość wpisała się „Wspólnota w Kulturze”. – Upłynął rok po pierwszych, wolnych wyborach do samorządu. W 1991 roku zastanawialiśmy się, jak dostosować program Ośrodka Kultury „Arsus” w Dzielnicy Ursus m.st. Warszawy do nowych, demokratycznych czasów. Na pomysł Ogólnopolskiego Festiwalu Mniejszości Narodowych i Etnicznych „WSPÓLNOTA W KULTURZE” wpadła Halina Gąsiorowska – wówczas Naczelnik Wydziału Kultury Warszawa-Ochota; dzielnicę w tamtym czasie tworzyły: Ursus, Włochy i Ochota – wspomina Bogusław Łopuszyński, Dyrektor OK „Arsus”. Cóż to było za wydarzenie – jedyne o takim charakterze w Polsce! Dziesięć edycji Festiwalu prowadził Zygmunt Chajzer. Aż do 20. edycji kilkudniowy Festiwal organizowany był co roku. Od 21. edycji odbywa się co 2 lata. W ciągu kilku festiwalowych dni uczestnicy mają okazję wziąć udział w spektaklach, wieczorach autorskich, koncertach, wernisażach. Najważniejsze, że każdej edycji towarzyszy przedstawienie innych mniejszości. Wszystko po to, aby w jak najbardziej różnorodny sposób zaprezentować twórczość, tradycje i obyczaje mniejszości wzbogacających od wieków naszą wspólną kulturę. Festiwal od zawsze istnieje dzięki rzeszy sponsorów i we współpracy z instytucjami – od najniższego po najwyższe szczeble administracyjne.
Cykl „Wielokulturowość w Ursusie”
Ostatnia dekada to przede wszystkim napływ osób z Ukrainy oraz Białorusi i Rosji, a ostatnie dwa lata – z Indii, Nepalu i Bangladeszu. Istniejąca już trzeci rok filia Ośrodka Kultury „Arsus” – Dom Kultury „Portiernia” – od początku swojej działalności uwzględnia w swoich projektach integrację i edukację międzykulturową dzięki cyklowi „Wielokulturowość w Ursusie”. Co miesiąc prezentowane są inne narodowości podczas 2–4-godzinnych spotkań. Idea ewoluowała, rozrasta się także grono uczestników. Każde spotkanie to już nie tylko wykład połączony z pokazem slajdów, filmów, czy spotkaniem z podróżnikami, takimi jak małżeństwo Pilichów (Maria i Przemysław – znani przewodnicy, wykładowcy, autorzy turystycznych publikacji i artykułów). Dochodzą pokazy i warsztaty taneczne, kameralne koncerty, kulinarne stanowiska, możliwość zakupu oryginalnych pamiątek z innych krajów. Ambasady wspierają cykl swoimi publikacjami.
Animatorzy z „Portierni” (z pełną sił i pomysłów przewodniczką PTTK Irenką Jarzębak, pomysłodawczynią cyklu) mają za sobą już takie wydarzenia, jak: spotkanie z Białorusią (współpraca z Fundacją Zachód-Wschód wsparcie i koncert Barbary Droździńskiej); Sri Lanka (degustacja prawdziwej cejlońskiej herbaty i wykład Łukasza Warycha z Hellas Travel); Tanzania i Park Serengeti (prezentacja i opowieść Joanny Zwoleńskiej); Izrael (m.in. koncert Marka Ravskiego); Peru (promocja książki i pokaz slajdów podróżniczki Elżbiety Wichrowskiej-Janikowskiej oraz koncert Peruwiańczyków); Indie (prelekcja i pokaz tańca kathak, folkowe tańce Samarpan Dance Group); Japonia i Korea (m.in. koncert muzyki koreańskiej Ae Ran Kim, parzenie zielonej herbaty); Kolumbia (wykład i warsztaty tańców kolumbijskich i degustacja potrawy kolumbijskiej).
Dzięki nawiązanym kontaktom z Łukaszem Warychem w lutym 2020 chętni mogli także wziąć udział w wycieczce do Kataru. Wcześniej w „Portierni” podróżnik występował w ramach spotkania „Katar – Perła Pustyni”. W tym roku wszystkie miejsca na wycieczkę na Węgry są już zapełnione. Parę dni temu 14 lutego w ramach cyklu odbyło się spotkanie pt. Hiszpania. Walentynki w rytmie flamenco (podróżniczka Joanna Zwoleńska wygłosiła prelekcję Hiszpania – turystyka i flamenco, a oprawę artystyczną zapewnili: Anna Riveiro (koncert pieśni sefardyjskich) oraz tancerze Studia Flamenco.
W ramach cyklu – jeszcze w tym roku: Wenezuela, Meksyk, Boliwia, Kuba, Litwa, Ukraina, Madagaskar i Argentyna.
Pokonać barierę językową
Wielokulturowość rodzi wyzwania związane z dostępnością oferty kulturalnej dla nowo przybyłych. Szczególnie chodzi o zasady otwartości. Jedną z nich jest zasada dostępności – podmioty kultury zobowiązane są do niwelowania barier architektonicznych, językowych, kompetencyjnych i uwzględniania tego w swoich programach i projektach. Drugim aspektem jest zasada komunikatywności – tworzenie przystępnych komunikatów adresowanych do różnych grup, w tym nieposługujących się językiem polskim. Tę ostatnią spełnia np. kurs Easy Polish. Język polski dla obcokrajowców w „Portierni”. – Coraz więcej odbieramy telefonów od osób mówiących w języku angielskim – mówią pracownicy. Część strony www Izby Tożsamości Ursusa została przetłumaczona na język angielski, ponieważ Ursus zwiedzają także obcokrajowcy. DK „Portiernia” planuje dalsze tłumaczenia – w tym, na pewno oferty programowej.
W jednym z kolejnych numerów „MS”: o wyjątkowej przyjaźni ursuskiego Domu Kultury „Miś” ze Słowacją oraz o punkcie wsparcia informacyjnego dla cudzoziemców w Filii „Skorosze” Biblioteki Publicznej im. J. W. Grabskiego w Dzielnicy Ursus (utworzonego dzięki świeżo nawiązanej współpracy z warszawskim Centrum Wielokulturowym).
POJĘCIE WIELOKULTUROWOŚCI W KRAJACH POSTKOMUNISTYCZNYCH Współistnienie (pokojowe bądź nie) wielu kultur w ramach państw czy społeczeństw towarzyszy ludzkości w zasadzie od zarania jej dziejów. Refleksja nad tym zjawiskiem oraz związane z nią działania organizacyjne, administracyjne i prawne pojawiły się dopiero w II połowie XX wieku: najpierw w krajach o społeczeństwach w dużej mierze złożonych z migrantów (Kanada, Australia, USA), następnie w krajach Europy Zachodniej, a po transformacji ustrojowej – w Europie Środkowej i Wschodniej. To właśnie w krajach postkomunistycznych wielokulturowość jest ujmowana najszerzej: jako problem współistnienia różnych – dawnych i tworzących się – mniejszości kulturowych, związanych nie tylko z przynależnością narodową i etniczną, ale również z religią, regionem, stosunkiem do historii, statusem osoby niepełnosprawnej, orientacją. Wielokulturowość* ma kilka definicji. * Pojęcie wywodzące się od ang. terminu multiculturalism, obejmujące 3 znaczenia: 1) wielość kultur; etnicznych, grup religijnych, subkultur itp.; 2) oznacza również politykę rządową zmierzającą do niwelacji napięć społecznych związanych z faktem wielokulturowości danej populacji; 3) jest też nazwą pewnej doktryny, ruchu, nawet filozofii. W tym ostatnim przypadku oznacza działania środowisk mniejszościowych skierowane na emancypację i pełniejszy udział różnych środowisk w życiu społecznym, politycznym i kulturalnym kraju.
Agnieszka Gorzkowska
MS 2/2022, 17 lutego 2022
Ogólnopolski Festiwal Mniejszości Narodowych i Etnicznych
„WSPÓLNOTA W KULTURZE” w OK „ARSUS”
OD REDAKCJI: Aż cztery pełne strony zajęła nam w 2016 roku relacja z 23. Ogólnopolskiego Festiwalu Mniejszości Narodowych i Etnicznych „WSPÓLNOTA W KULTURZE” – tak bogaty i urozmaicony był program obejmujący zarówno pełne kolorów i muzyki, czasem nostalgii – występy na deskach Ośrodka Kultury ARSUS, jak i organizowane w jego ramach wystawy oraz warsztaty. Przeprowadziliśmy wówczas dwa ogromnie interesujące wywiady – z Aloszą Awdiejewem przed jego występem (podczas którego zaprezentował: – Oprócz ballady rosyjskiej (…) cygański romans i żydowskie pieśni z Odessy. Jeszcze trochę humoru, refleksji…) oraz z twórcą ikon Zbigniewem Kotynią, który za sprawą pisania ikon całkowicie zmienił swoje życie. Co robił wcześniej – będzie naprawdę dużym zaskoczeniem. Zapraszamy do zapoznania się z całą relacją, aby poznać fantastyczny charakter wydarzenia, jakim jest Ogólnopolski Festiwal Mniejszości Narodowych i Etnicznych „WSPÓLNOTA W KULTURZE”. Dowiedzieliśmy się, że planowane jest zorganizowanie w roku bieżącym (w październiku) kolejnej, 25. jubileuszowej edycji Festiwalu, poczyniono w tym kierunku pierwsze kroki, jednak czy na 100% się odbędzie – zależy od tzw. czynników obiektywnych.
Relacja dwutygodnika „Mocnych Stron” z 23. Ogólnopolskiego Festiwalu Mniejszości Narodowych i Etnicznych „WSPÓLNOTA W KULTURZE” dostępna na: www.mocnestrony.com.pl w ARCHIWUM WYDAŃ ➡ Archiwum 2016 ➡ MS Nr 07/2016.
LINK: https://mocnestrony.com.pl/wp-content/uploads/2021/05/2016-MS-07.pdf
