Powstaje Plan Adaptacji do Zmian Klimatu dla Miasta Piastowa

Zmiany klimatu, o których już od wielu lat pisano w licznych publikacjach, przestały być tylko naukową obserwacją, a według sceptyków – przyrodniczą ciekawostką, a stały się rzeczywistością, którą w ostatnich latach zaczęliśmy dotkliwie odczuwać.

Od roku 2010 średnie temperatury roczne są już o 1OC wyższe niż średnia wieloletnia z lat 1950–2000 (Rysunek 1). Ta, wydawać by się mogło, niewielka zmiana, przyniosła widoczną transformację pogodową.

Zimą temperatura dłużej utrzymuje się powyżej zera, przez co zmniejszeniu ulega pokrywa śnieżna, która w czasie wiosennych roztopów zasilała rzeczy oraz poprawiała wilgotność gleb. Krótsze i mniej śnieżne zimy spowodowały, że od 2015 roku mamy w Polsce do czynienia ze stanem suszy (Rysunek 2), która powoduje poważne straty w rolnictwie i ma negatywne skutki dla innych gałęzi gospodarki, szczególnie energetyki. Już sierpniu 2015 roku dwie elektrownie (Połaniec i Kozienice) ze względu na zbyt niski poziom wody w Wiśle, ograniczyły dostawy energii.

W okresie letnim, coraz częściej długie okresy bezdeszczowe są rozdzielone krótkotrwałymi i intensywnymi opadami deszczu o lokalnym charakterze powodującymi powstawanie tzw. powodzi opadowych (z ang. flash flood) – w czerwcu 2020 roku w Warszawie w ciągu 10 minut spadło 20 litrów wody na metr kwadratowy, co stanowiło prawie 1/3 odpadu opadów z całego miesiąca!

Groźna wyspa ciepła

Szczególnie dotkliwy jest wzrost temperatur skrajnych. W miesiącach letnich najwyższe odnotowywane temperatury sięgają 35 OC.

Niezależnie od tego, czy uznamy, że zmiany klimatyczne mają charakter naturalny, powiązany chociażby z cyklami aktywności Słońca, czy też kluczową rolę odgrywa w tym negatywna działalność człowieka – w szczególności emitowane przez kraje uprzemysłowione gazy cieplarniane, to należy zgodnie stwierdzić, że postępująca urbanizacja potęguje negatywne skutki dotykających nas zdarzeń klimatycznych:

• Betonowe parkingi, wybrukowane chodniki i nawierzchnie asfaltowe, powodują uszczelnienie gruntu, który zamiast chłonąć wody opadowe, zamienia ulice w rwące potoki;
• Gęsta zabudowa, powstająca na dotychczas nieużytkowanych terenach skutkuje powstaniem zjawiska miejskiej wyspy ciepła;
• Rosnący ruch samochodowy zwiększa zanieczyszczenia, skutkujące chorobami układu oddechowego, a nieustanny hałas miasta utrudnia odpoczynek i podnosi poziom stresu.

Zjawiska te są obecne również w Piastowie, dlatego przystąpiono do opracowania Miejskiego Planu Adaptacji do Zmian Klimatu dla Miasta Piastowa, który diagnozuje główne zagrożenia oraz wskazuje cele, jakie będą służyć zmniejszeniu negatywnego wpływu zmian klimatu na nasze życie. Opracowanie dokumentu pozwoli również sięgnąć po środki finansowe z Funduszy Europejskich oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na realizację inwestycji adaptacyjnych.

Strategia na dziś i jutro

Działania wskazane w Miejskim Planie Adaptacji koncentrują się wokół dwóch obszarów.

Pierwszy obszar to odbetonowywanie przestrzeni miejskiej – zieleńce, drzewa, pasaże roślinne, roślinność na ścianach i dachach budynków, stanowią skuteczny sposób na obniżenie temperatury w mieście w okresie fal upałów (Rysunek 3), a w czasie intensywnych opadów zwiększają absorpcję wód opadowych przez grunt redukując ryzyko powstania lokalnych podtopień.

Drugi obszar to retencja i poszanowanie wody – ogrody deszczowe, niecki retencyjne, renaturyzacja cieków wodnych, zwiększają odporność miasta na intensywne opady odciążając kanalizację deszczową oraz tworzą rezerwy wody na czas letnich, okresowych susz.

Miejski Plan Adaptacji to zatem przede wszystkim inwestycje związane z odwróceniem intensywnej urbanizacji, która zmierzała do zabudowania każdej wolnej przestrzeni parkingiem, drogami lub budynkami mieszkalnymi i włączeniem roślin do przestrzeni miejskiej, na czym zyskuje klimat, estetyka i nasze zdrowie.

MS 18/2022, 20 października 2022