Pamięć o powstaniu w getcie warszawskim
19 kwietnia bibliotekarze z Oddziału „Czechowice” Biblioteki Publicznej w Dzielnicy Ursus obchodzili 78. rocznicę powstania w getcie warszawskim. Ku czci i pamięci poległych zorganizowano wystawę zdjęć najbardziej znanych uczestniczek i uczestników powstania a także literatury poruszającej temat Zagłady polskich Żydów.
Powstanie w getcie warszawskim wybuchło 19 kwietnia 1943 roku. Bibliotekarze z Oddziału „Czechowice” ursuskiej biblioteki, mieszczącej się przy ulicy Plutonu AK „Torpedy” 47 postanowili przypomnieć o tym niezwykle ważnym wydarzeniu, było to bowiem pierwsze miejskie powstanie zbrojne przeciwko niemieckiej okupacji w okresie drugiej wojny światowej w Europie. Bezpośrednim impulsem do wybuchu powstania była przeprowadzana z rozkazu Heinricha Himmlera likwidacja warszawskiego getta i masowe wywózki Żydów do obozów zagłady. Jeden z ocalałych powstańców, Marek Edelman, w wywiadzie udzielonym Hannie Krall, powiedział, że „Chodziło tylko o wybór sposobu umierania”. Od początku było wiadomo, że powstanie skazane jest na klęskę, był to więc desperacki akt zbrojny przeciwko ludobójstwu.
Do walki stanęły 22 grupy Żydowskiej Organizacji Bojowej, w sumie około 220 bojowców. Jednym z nich był urodzony w 1926 roku w Pruszkowie Szlamek Szuster. W lutym 1941 roku zlikwidowano getto w Pruszkowie, a tamtejsi Żydzi zostali zamknięci w getcie warszawskim. W powstaniu Szlamek był w grupie Droru Henocha Gutmana. Przejął po nim dowództwo, gdy ten został ranny na Franciszkańskiej. Razem z innymi powstańcami długo czekał w kanałach, jednak nie udało mu się wyjść. Najprawdopodobniej, razem z kilkunastoma innymi żobowcami zginął przy włazie.
Z okazji 78. rocznicy powstania w warszawskim getcie w Oddziale „Czechowice” ursuskiej biblioteki można było zobaczyć wystawę książek na ten temat i zdjęcia powstańców, a bibliotekarka Marta przygotowała dla czytelników warsztaty on-line z własnoręcznego wykonania żonkila – symbolu pamięci i szacunku.
Do upamiętnienia powstania w warszawskim getcie przyłączyły się także: Książnica Pruszkowska, Biblioteka Publiczna w Piastowie, Biblioteka Publiczna w Michałowicach oraz Biblioteka Publiczna w Ożarowie Mazowieckim.
Uczestnicy powstania nie zginęli zapomniani. Pamięć o nich została uwieczniona w literaturze. Wszystkich czytelników zainteresowanych historią powstania w getcie warszawskim zachęcam do lektury książek ursuskiej biblioteki. Polecam w szczególności: „Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście” Barbary Engelking i Jacka Leociaka, a także „Ciągle po kole. Rozmowy z żołnierzami getta warszawskiego” Anki Grupińskiej.
Lucyna Dąbrowska
MS 06/2021, 29 kwietnia 2021
