OBCHODY DNIA PAMIĘCI WIĘŹNIÓW OBOZU DULAG 121 I NIOSĄCYCH IM POMOC

Durchgangslager 121 – obóz dla wypędzonych z Warszawy

Obóz Dulag 121 utworzony 6 sierpnia 1944 r. był dla warszawiaków miejscem gehenny wypędzenia, gdzie w trudnych warunkach, bez zapewnionej pomocy medycznej, dostępu do wody i wyżywienia, czekali oni na dalszą wywózkę w nieznanym kierunku.

W pomoc więźniom obozu przejściowego w Pruszkowie solidarnie zaangażowali się mieszkańcy Pruszkowa i okolicznych miejscowości. To na nich Niemcy scedowali organizację kuchni, żywności, personelu medycznego i innych rzeczy potrzebnych wypędzonym. Dzięki nim wielu warszawiaków uniknęło wywózki i mogło uciec z obozu.

„Tędy przeszła Warszawa” – upamiętnienie wypędzonych

Tradycja uroczystości na terenie dawnego obozu Durchgangslager 121 sięga pierwszych lat po wojnie, kiedy to kolejarze pracujący na terenie warsztatów kolejowych upamiętniali tragiczne losy wypędzonych. Muzeum Dulag 121 wspólnie z Powiatem Pruszkowskim i Miastem Pruszków włączyło się w tę tradycję i kontynuuje ją organizując coroczne Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc.

Organizując Dzień Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc pragniemy nie tylko oddać hołd Powstańcom, ale przede wszystkim chcemy upamiętnić Ludność Cywilną Warszawy, która między sierpniem a październikiem 1944 roku ginęła w masowych egzekucjach i bombardowaniach oraz przeżyła dramat wypędzenia, a także tych, którzy często z narażeniem życia, nieśli im bezinteresownie pomoc. Większość mieszkańców stolicy i okolicznych miejscowości, których w czasie exodusu pozbawiono domów i dobytku, kierowano do obozu przejściowego dla ludności cywilnej utworzonego na terenie pruszkowskich warsztatów kolejowych, skąd wywożeni byli na roboty przymusowe do III Rzeszy, na tułaczkę w głąb Generalnego Gubernatorstwa lub do obozów koncentracyjnych.

Szacuje się, iż przez obóz Dulag 121 przeszło od 420 do 650 tysięcy ludzi.

28.09. – 02.10.2024

W tym roku przypada 80. Rocznica Wysiedlenia Powstańczej Warszawy. Jak co roku zachęcamy do wspólnego upamiętnienia losów ludności cywilnej, która wypędzona w czasie Powstania Warszawskiego i po jego zakończeniu trafiała do obozu Dulag 121 w Pruszkowie, a także osób, które niosły im wtedy pomoc. W ramach Obchodów Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc 28 września odbędą się oficjalne uroczystości na terenie dawnego obozu pod pomnikiem „Tędy przeszła Warszawa”. Ponadto, 29 września odprawiona zostanie Msza Święta w Kościele NPNMP w Żbikowie, 1 października odbędzie się koncert słowo-muzyczny „Czy to serce pękło…”, a 2 października zapraszamy do wzięcia udziału w Mszy Świętej w Parafii św. Wojciecha na Woli. Obchody Dnia Pamięci zostały objęte Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc są współorganizowane przez Instytut Pamięci Narodowej, Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Samorząd Województwa Mazowieckiego, Powiat Pruszkowski, Miasto Pruszków, i Muzeum Dulag 121.

Program Obchodów Dnia Pamięci

28 września 2024

Godz. 12.00

• Teren dawnego obozu Dulag 121 (dziś MLP Group) ul. 3 Maja 8A, Pruszków
• Wjazd dla samochodów – brama MLP Group, ul. 3 Maja 8 w Pruszkowie
• Wejście dla uczestników przez Muzeum Dulag 121, ul. 3 Maja 8A, Pruszków

Obchody rozpoczniemy 28 września o godz. 12.00 od oficjalnych uroczystości pod pomnikiem „Tędy przeszła Warszawa”.

W programie:

Oficjalna część obchodów Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc odbędzie się tradycyjnie pod pomnikiem „Tędy przeszła Warszawa”, na terenie dawnego niemieckiego obozu przejściowego Durchgangslager 121 w Pruszkowie.

• Odegranie Hymnu Narodowego przez Orkiestrę Głównej Komendy Policji w Warszawie;
• Okolicznościowe przemówienia Organizatorów;
• Wystąpienia Świadków Historii – byłych więźniów obozu Dulag 121;
• Apel Pamięci;
• Pieśń „Warszawo ma” w wykonaniu Stanisławy Celińskiej;

Uroczystości odbędą się w asyście Kompanii Honorowej Wojska Polskiego i Orkiestry Głównej Komendy Policji w Warszawie.

Godz. 14.00 – 16:00

Muzeum Dulag 121, ul. 3 Maja 8A, Pruszków

Po oficjalnej części Obchodów zaprosimy Państwa na poczęstunek, który będzie również okazją do wspólnych rozmów i wymiany doświadczeń.

• „Dulag 121 – 80 lat później” – Wystawa fotograficzna Jerzego Mąkowskiego, byłego Więźnia obozu Dulag 121, artysty fotografika.

30 fotografii jest refleksją i sugestią Artysty, o tym jak ważne jest zachowanie pamięci o Exodusie Warszawy i zrozumienie tego, z czym przyszło mierzyć się i następnie żyć więźniom obozu Dulag 121. Czarno-białe fotografie zamyka ostatni, kolorowy kadr, który ma dawać nadzieję na lepsze jutro i być świadectwem tego, że mimo gehenny i traumy powstańczych doświadczeń ludzie, którzy ocaleli pragnęli być i tworzyć nowe życie.

29 września 2024

Godz. 18.00

Kościół NPNMP w Żbikowie, ul. 3 Maja 124, Pruszków

Msza Święta w intencji Więźniów obozu Dulag 121 i Osób Im pomagających

1 października 2024

Godz. 18.00

Sala widowiskowa w Centrum Kultury i Sportu w Pruszkowie, ul. Bohaterów Warszawy 4, Pruszków

• „Czy to serce pękło…” – koncert słowno-muzyczny utworów Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

Na koncert złożą się wiersze K.K. Baczyńskiego, najznakomitszego poety pokolenia „straconego” w wyniku wojny, piosenki skomponowane przez Annę Marię Huszczę oraz wspomnienia byłych więźniów obozu Dulag 121. Przesłaniem i celem koncertu będzie upamiętnienie losów Powstańców i ludności cywilnej Warszawy, ich determinacji, siły, pragnienia przeżycia i wiary w zwycięstwo.

Artyści:

Marta Zalewska – śpiew

Maria Reif, Jerzy Radziwiłłowicz – poezja i wspomnienia świadków historii

Kamila Borowiak – wiolonczela

Maciej Chwała – fortepian

Maria Reif – scenariusz i reżyseria

dr Anna Maria Huszcza – muzyka do utworów K.K.Baczyńskiego

Koncert zorganizowany przez Fundację ART współfinansowany ze środków Powiatu Pruszkowskiego.

2 października 2024

Godz. 18.00

Kościół św. Wojciecha na Woli, ul. Wolska 76, Warszawa

Msza Święta w intencji ludności cywilnej powstańczej Warszawy, którzy musieli żyć w ogarniętym walkami mieście oraz wypędzonych do obozu Dulag 121. Msza zostanie odprawiona w Kościele św. Wojciecha na Woli, gdzie w czasie Powstania był zorganizowany jeden z punktów zbornych dla ludności cywilnej wypędzanej z Warszawy.

2 października 2024

Godz. 12.00

Cmentarz Szpitalny w Tworkach, ul. Partyzantów 2/4 w Pruszkowie (wjazd od ul. Sadowej).

Uroczyste złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą więźniów obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie, żołnierzy Powstania Warszawskiego 1944 r. i ofiary cywilne na terenie cmentarza w Tworkach

Godz. 13.30

Cmentarz Żbikowski, główna brama, ul. Domaniewska w Pruszkowie

Uroczyste złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą zmarłych i poległych więźniów obozu przejściowego Dulag  121 przy bramie głównej na Cmentarzu Żbikowskim w Pruszkowie.