Małe zmiany, wielkie efekty

Wielu z nas marzy o wielkich osiągnięciach, spektakularnych sukcesach i przełomowych zmianach. Lub chociaż o realizacji większego, odkładanego zawsze projektu. Często jednak zapominamy, że klucz do tych wielkich celów tkwi w codziennych decyzjach i małych działaniach. Wprowadzanie do swojej codzienności drobnych modyfikacji może przynieść zaskakująco duże efekty w różnych dziedzinach życia. Jak niewielka, z pozoru nieistotna zmiana ułatwia uzyskanie lepszego efektu?

Nie wszystko naraz

Mój znajomy powiedział mi kiedyś, że chciałby schudnąć. A widzi to tak, że odstawia swoje ulubione fast foody i wieczorne drinki, zaczyna jeść regularnie i oczywiście zdrowiej, a w obecny totalnie siedzący tryb życia wprowadza aktywność fizyczną. Wie równocześnie, że nie będzie to łatwe przy pracy zdalnej (zazwyczaj przekraczającej standardowe osiem godzin) i życiu rodzinnym obejmującym dwójkę małych dzieci. Pomyślałam sobie wtedy dwie rzeczy – pierwsza: słuszne, niemal podręcznikowe zamiary, nie ma się do czego przyczepić. A druga myśl – ileż zmian naraz! Trudno będzie wykrzesać tyle silnej woli na aż tyle nowych nawyków w jednym czasie. Może lepiej by było je sobie rozłożyć. Może lepiej wprowadzać każdy nowy nawyk stopniowo, jak już ten poprzedni się zautomatyzuje. Może lepiej posłuchać Roberta B. Cialdiniego, współautora książki „Mała wielka zmiana”, według którego to właśnie drobne zmiany prowadzą do tych wielkich efektów. Ich siłą jest to, że nie obciążają nas aż tak bardzo. Nie wymagają całkowitego przebudowania naszego życia i tego wielkiego wysiłku. Z kolei, kiedy ta mała zmiana zacznie przynosić nam korzyść, będziemy chętniej wdrażali następne. Sprawdza się to w każdej dziedzinie życia – przyjrzyjmy się kilku z nich.

Edukacja

Efektywne nauczanie wymaga więcej niż tylko przekazywania wiedzy. Czasami drobna zmiana w podejściu może sprawić, że uczniowie osiągną lepsze wyniki. Przykładem może być sposób udzielania informacji zwrotnej. Zamiast mówić uczniowi, że „musi się poprawić”, warto użyć bardziej szczegółowego i pozytywnego sformułowania, jak np.: „To świetny początek, teraz spróbuj dodać więcej szczegółów, aby wzmocnić swoją argumentację w eseju”. Taka drobna zmiana w przekazie może zwiększyć motywację uczniów do dalszej pracy. W jednej z amerykańskich szkół wprowadzono systematyczne nagradzanie za małe osiągnięcia, co w znaczący sposób poprawiło wyniki uczniów w testach końcowych. Zamiast skupiać się wyłącznie na końcowym wyniku, nauczyciele zaczęli doceniać każdy mały krok w stronę celu, co zwiększyło motywację i zaangażowanie uczniów. Ważne jest też rozbijanie celów na mniejsze etapy. Uczniowie, którzy są zachęcani do realizowania małych, osiągalnych celów (np. „Przeczytaj dziesięć stron dziennie”), często osiągają lepsze wyniki niż ci, którym stawiane są ogólne wyzwania.

Zdrowie

Zdrowie to kolejna dziedzina, w której małe zmiany mogą prowadzić do wielkich korzyści. Kampanie zdrowotne często skupiają się na edukacji poprzez straszenie negatywnymi konsekwencjami. Tymczasem badania pokazują, że lepsze efekty przynosi podkreślanie korzyści. Zamiast mówić „Unikaj tłuszczów trans, bo są niezdrowe”, warto przekazać informację w stylu „Spożywanie zdrowych tłuszczów poprawi Twoje samopoczucie i doda Ci energii”. Przykładów takich zmian jest wiele. Jednym z nich jest jedna kampania promująca picie wody zamiast słodzonych napojów gazowanych. Dzięki prostemu hasłu „Woda – Twoje zdrowie w każdej kropli” wiele osób zaczęło stopniowo zamieniać napoje gazowane na wodę, co w dłuższym okresie poprawiło ich stan zdrowia i samopoczucie. Postulowane zmiany mogą być naprawdę drobne. W jednym z badań dotyczących wyborów żywieniowych zauważono, że umieszczenie zdrowszych opcji jedzenia na początku menu lub w bardziej widocznych miejscach, prowadziło do zwiększenia liczby osób wybierających te opcje. A zatem wyłącznie zmiana kolejności prezentacji sprawiła, że ludzie częściej wybierali zdrowsze potrawy.

Zarządzanie czasem

Współcześnie niemal wszyscy zmagamy się z zarządzaniem czasem, próbując uporać się z licznymi obowiązkami. Wprowadzenie niewielkich zmian w rutynie może jednak zwiększyć naszą produktywność. Jednym z prostych i równocześnie skutecznych sposobów jest technika Pomodoro – 25 minut skoncentrowanej pracy, a następnie 5 minut przerwy. Ten cykl pomaga utrzymać koncentrację i zapobiega wypaleniu, co w efekcie prowadzi do większej efektywności w pracy. Praktyczne wskazówki dotyczące zarządzania czasem obejmują także redukcję liczby zadań na liście rzeczy do zrobienia. Zamiast tworzyć długie, często przytłaczające listy, warto skupić się na trzech najważniejszych zadaniach na dany dzień. Taka strategia pozwala na lepsze zarządzanie priorytetami i zwiększa poczucie osiągnięcia, co motywuje do dalszej pracy. I do wykreślania kolejnych zadań z listy.

Środowisko

Często czujemy się bezsilni w obliczu globalnych problemów, w tym tych dotyczących ochrony środowiska i dbania o naszą planetę. Tymczasem małe zmiany w codziennych nawykach mogą mieć także tutaj ogromny wpływ. Prosty przykład to przypomnienia o oszczędzaniu energii. Umieszczenie małych naklejek przy włącznikach światła z tekstem „Wyłącz światło, gdy wychodzisz” może wydawać się drobną interwencją, ale w rzeczywistości znacząco zmniejsza zużycie energii w domu czy biurze. Wprowadzenie małych zmian może mieć także szerokie zastosowanie w organizacji recyklingu. Zamiast skupiać się na globalnych kampaniach, w jednej z gmin w Wielkiej Brytanii postanowiono skoncentrować się na drobnych zmianach, takich jak umieszczenie pojemników na recykling w widocznych miejscach oraz wprowadzenie prostych, zrozumiałych oznaczeń. Rezultatem było znaczące zwiększenie ilości surowców wtórnych zebranych w tej gminie. Inny przykład: w jednym z badań, zmiana sformułowania na karteczkach umieszczanych w pokojach hotelowych znacznie zwiększyła ilość recyklingowanych ręczników. Zamiast ogólnej prośby o ponowne używanie ręczników w celu ochrony środowiska, sformułowanie zmieniono na informację, że „większość gości w tym hotelu ponownie używa ręczników”. Ta niewielka zmiana podniosła skuteczność prośby o około 26%.

Zarządzanie zespołem

W zarządzaniu zespołem kluczową rolę odgrywają motywacja i zaangażowanie pracowników. Często zapominamy, że małe gesty uznania mogą znacząco zwiększyć morale i produktywność zespołu. Regularne wyrażanie uznania za dobrze wykonaną pracę, np. krótkie podziękowanie w mailu czy pochwała na spotkaniu zespołu, może przynieść wręcz zdumiewające efekty. Jednym z przykładów jest historia małej firmy IT, która wprowadziła system pochwał między pracownikami. Każdy pracownik miał możliwość anonimowego pochwalania swoich kolegów za dobrze wykonaną pracę. Dzięki tej małej zmianie zauważono wzrost zaangażowania i poprawę atmosfery w zespole, co przełożyło się na wyższą jakość pracy i zadowolenie klientów.

Psychologia

W psychologii również małe zmiany w sposobie myślenia mogą prowadzić do dużych korzyści. Zamiast skupiać się na problemach, warto skoncentrować się na rozwiązaniach. Przykładowo, zamiast myśleć „Nie umiem tego zrobić”, spróbuj zadać sobie pytanie „Jak mogę to zrobić inaczej?”. Taka zmiana perspektywy otwiera nowe możliwości i zwiększa kreatywność. Jednym z praktycznych (i pięknych!) narzędzi jest technika wdzięczności. Codzienne zapisywanie trzech rzeczy, za które jesteśmy wdzięczni, może znacząco poprawić nastrój i ogólne poczucie szczęścia. Leżąc wieczorem w łóżku, warto pomyśleć o trzech wspaniałych rzeczach, które wydarzyły się tego dnia. To małe działanie może mieć ogromny wpływ na Twoje samopoczucie i postrzeganie świata. Inny przykład z dziedziny psychologii (która zajmuje się także wpływem na innych ludzi) przedstawia potęgę uzasadniania. Małą zmianą jest tutaj używanie słowa: „bo”. Obrazuje to klasyczny już eksperyment, w którym osoby proszące o przysługę (np. przepuszczenie w kolejce) były znacznie skuteczniejsze, gdy dodawały słowo „bo” wraz z uzasadnieniem, nawet jeśli było ono banalne („Czy mogę przejść przed Ciebie, bo muszę zrobić kopię?” – w drukarni). Sama struktura zdania, która wskazywała na powód, zwiększała szanse na pozytywną odpowiedź.

Marketing

O znaczeniu drobnych zmian doskonale wiedzą osoby pracujące w marketingu. Często właśnie ta drobna rzecz decyduje, czy potencjalny klient zainteresuje się naszą ofertą, czy jego uwaga zniknie w internetowym gąszczu. Jedną z technik jest społeczny dowód słuszności, który polega na podkreślaniu, że „inni też tak robią, więc pewnie jest to słuszne”. Dodanie informacji o tym, ilu klientów już skorzystało z oferty lub ilu ludzi kupiło dany produkt, może znacząco zwiększyć zainteresowanie nim. Zamiast napisać „Kup nasz produkt”, można użyć zwrotu „Dołącz do 10 000 zadowolonych klientów”. Inna technika to personalizacja komunikatów. Zamiast wysyłać ogólne wiadomości marketingowe, warto wprowadzić drobne elementy personalizacji, takie jak imię odbiorcy lub odniesienie do jego wcześniejszych zakupów. „Marku, mamy dla Ciebie specjalną ofertę!” brzmi o wiele bardziej angażująco niż ogólna oferta. I trzeci przykład to ograniczenie dostępności. Stworzenie wrażenia ograniczonej dostępności produktu może zwiększyć jego atrakcyjność. Przykładowo, zamiast tylko „Kup teraz”, lepiej dodać „Dostępne wyłącznie dzisiaj” lub „Ostatnie sztuki w magazynie”. Taka zmiana w komunikacji wywołuje efekt niedoboru, który może zmotywować klientów do szybszej decyzji o zakupie.

Zrób pierwszy mały krok!

Małe zmiany mogą prowadzić do wielkich efektów w różnych dziedzinach życia. Niezależnie od tego, czy chodzi o edukację, zdrowie, zarządzanie czasem, ochronę środowiska, zarządzanie zespołem, psychologię, marketing czy jakąkolwiek inną dziedzinę, drobne modyfikacje w podejściu i nawykach mogą znacząco poprawić nasze życie. Zamiast skupiać się na wielkich, przytłaczających celach, warto zacząć od małych kroków, które stopniowo prowadzą do dużych osiągnięć. Myślę, że podejście małych zmian powinien wdrożyć też mój znajomy. Bo… nie, jeszcze nie schudł.

Marlena Hess

MS 8/2024, 26 września 2024

Bibliografia:

• Cialdini, R. B., Martin, S., & Goldstein, N. J., Mała wielka zmiana. Jak drobne zmiany prowadzą do dużych efektów. Wydawnictwo Gdańskie, 2014.
• Kahneman, D., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Wydawnictwo Media Rodzina, 2011.