Izba Tożsamości Ursusa w nowoczesnej odsłonie
Historia Izby rozpoczęła się w grudniu 2016 roku, wtedy odbyła się inauguracja rozpoczynającej swą działalność w Ośrodku Kultury „Arsus” Izby Tożsamości Ursusa. Pomysłodawcą utworzenia tej placówki był ówczesny (i obecny) wiceburmistrz Ursusa – Kazimierz Sternik. W 2018 r. całość ekspozycji z zalewanej (czego nie przewidziano) piwnicy Arsusa została przeniesiona do Domu Kultury „Miś”, który wtedy tymczasowo funkcjonował w budynku dawnej portierni ZM Ursus. W lipcu 2019 r. DK „Miś” wrócił na ul. Zagłoby do nowo wybudowanej siedziby na osiedlu „Niedźwiadek”, a w jego miejsce pojawiła się nowa placówka – Dom Kultury „Portiernia”. Agnieszka Gorzkowska, która od początku prowadzi Izbę Tożsamości Ursusa pracuje w domu kultury na stanowisku instruktorki. Jest absolwentką Instytutu Historii UW na kierunku „Informacja naukowa” oraz Podyplomowego Studium Muzealniczego przy Instytucie Historii Sztuki. W swoją obecną pracę jest zaangażowana maksymalnie, pracując również poza godzinami, a jej marzeniem jest powstanie prawdziwego Muzeum Ursusa.
Zaproszeni goście
Oficjalna prezentacja Izby Tożsamości w nowej odsłonie odbyła się 30 czerwca 2021 r.
Uroczystość rozpoczęła Kierownik Domu Kultury „Portiernia” Bożena Kuśmierek. Serdecznie powitała gości, wśród których byli m.in.: Burmistrz Dzielnicy Ursus Bogdan Olesiński wraz z zastępcami – Wiesławem Krzemieniem i Kazimierzem Sternikiem, Naczelnik Wydziału Kultury Katarzyna Świtalska, Dyrektor Ośrodka Kultury „Arsus” w Dzielnicy Ursus Bogusław Łopuszyński, wiceprzewodnicząca Rady Dzielnicy Ursus Anna Lewandowska, Przewodnicząca Komisji Oświaty rady dzielnicy Wanda Kopcińska, Kierownik Domu Kultury „Kolorowa” Elżbieta Zdanowska-Cozac, Zastępca Dyrektora Biblioteki Publicznej w Ursusie Lidia Romanowska.
Na specjalne zaproszenia przybyli także przedstawiciele różnych organizacji pozarządowych, w większości tych walczących o zachowanie pamięci o Ursusie i Zakładach Mechanicznych „Ursus”, wolontariusze oraz byli pracownicy fabryki traktorów, pomagający przy organizowaniu Izby, a także przedstawiciele ursuskich organizacji: TKKF, PTTK, OSP, TUTW.
Wielkie role fotografa i historyka
Bożena Kuśmierek skierowała wielkie podziękowania do historyka Jerzego Domżalskiego, autora wielu książek i publikacji o Ursusie, bez którego nie powstałaby tak streszczona, konkretna, jak również fachowa opowieść o Ursusie na planszach.
Szczególnie wyróżniła najsłynniejszego fotografa Dzielnicy Ursus – Ireneusza Barskiego, którego wiele niepowtarzalnych fotografii, obrazujących najważniejsze momenty ostatnich sześćdziesięciu kilku lat historii Ursusa możemy oglądać na planszach. Dla przypomnienia – Ursus najpierw był gminą, potem miastem, później częścią dzielnicy Ochota, obecnie – integralną dzielnicą Warszawy. U starszych oglądających budzą one wspomnienia i związane z nimi ogromne emocje, natomiast u najmłodszych – ciekawość i niedowierzanie, kiedy patrzą na metamorfozę Ursusa na przestrzeni 60 lat. Dla nich to jak lekcja historii.
Pani Kuśmierek podziękowała również reprezentantom kilku firm, wykonujących prace związane z projektowaniem, wyposażeniem i wystrojem przestrzeni przeznaczonej dla Izby, którzy niezależnie od zakontraktowanej pracy angażowali się osobiście w tworzenie tego miejsca.
Liczymy na projekty z Budżetu Obywatelskiego
– Pierwsze szkice wyglądu Sali powstawały na kartkach A3 w wykonaniu utalentowanej instruktorki zajęć plastycznych – Renaty Przybysz. Koncepcja wystawy kilka razy się zmieniała. Odwiedzone zostało wiele miejsc o podobnym charakterze muzealnym. Staraliśmy się czerpać inspiracje i rozwiązania od doświadczonych w tej dziedzinie instytucji, wystawienników oraz muzealników – mówiła Bożena Kuśmierek. – Wystawa będzie również rozwijana o nowe nabytki, nowe punkty do zwiedzania w naszym budynku oraz na pewno pojawi się oś dziejów i – z biegiem czasu – inne meble ekspozycyjne. Pracownicy myślą również o wprowadzeniu różnych wersji językowych oraz multimediów – o ile uda się zdobyć środki z Budżetu Obywatelskiego.
Bez darczyńców nie byłoby takiej wystawy
Głos zabrała także kuratorka ekspozycji, Agnieszka Gorzkowska. – W tej nowoczesnej wersji ekspozycji zrezygnowaliśmy z najbardziej wrażliwych, najstarszych materiałów papierowych oraz fotografii. Zastąpione zostały kopiami wydrukowanymi na specjalnej folii. Wszystko po to, by oryginały zachować dla przyszłych pokoleń. Opisane zostały wszystkie eksponaty archiwalne i muzealne. Dzięki wielogodzinnemu wertowaniu archiwów – pojawiły się także nowe materiały. W ciągu 4 lat sporo materiałów zostało również ofiarowanych przez naszych darczyńców. Bez tego nie byłoby dziś wspaniałych eksponatów w gablotach”.
Obecnie Izba Tożsamości Ursusa posiada już kilkaset eksponatów, w tym np.: neseser dyrektora ekonomicznego ZM „Ursus” Stanisława Bednarskiego. Zawartość nesesera to kilkanaście reklamówek promujących Zakłady, krawat z logiem zakładowym, kilkanaście proporczyków; ozdobne pudło z kronikami, zdjęciami i dokumentami najdłużej urzędującego dyrektora Zakładów Mechanicznych „Ursus” Zygmunta Purzyckiego; kilka elementów z zastawy stołówki zakładowej (wazy, kubki, pojemniki na serwetki); sprzęt do wyświetlania filmów z dawnego Zakładowego Domu Kultury; sztandar Związku Młodzieży Socjalistycznej Zarządu Zakładowego w ZM „Ursus”; dwa cenne płótna (pierwsze z nich to duża panorama Zakładów z 1969 r., drugie – mały obraz ukazujący wnętrze zakładowej modelarni i pracujących osób); odlewy wykonywane przez pracowników fabryki; legitymacje strażaków z okresu II wojny światowej, przedwojenne pamiątki OSP.
Słowa uznania
– Widzicie państwo, ile osób chowa w swojej pamięci dzieje Ursusa, ile osób przy tym pracuje i ile stara się, żeby tę wiedzę o historii Ursusa przekazywać kolejnym pokoleniom. Dzięki takim zaangażowanym osobom powstała Izba Pamięci. Jako Dzielnica nie jesteśmy w stanie samodzielnie zbudować muzeum, a mamy coraz więcej nowych, młodych mieszkańców, którzy kompletnie nie znają historii tego miejsca – powiedział Burmistrz Olesiński. Skierował również słowa uznania bezpośrednio do Agnieszki Gorzkowskiej za jej ogromne zaangażowanie i poświęcony czas przy tworzeniu zbiorów: – Jestem bardzo szczęśliwy, że tyle osób chce nad tym pracować, szczególnie Pani Gorzkowska. To jest coś niesamowitego. Oprócz pracy zawodowej zaangażowała się Pani w ten temat całą duszą i całym sercem. Bardzo pięknie dziękujemy.
– Mam nadzieję, że ta kolekcja z biegiem czasu będzie się powiększać – dodał. Podziękował również wszystkim zaangażowanym w tworzenie Izby Tożsamości.
Po zakończeniu części oficjalnej goście zwiedzali wystawę oraz prowadzili rozmowy przy kilku kameralnych stolikach i specjalnie na tę okazję przygotowanym torcie.
Tekst i zdjęcia Jacek Sulewski
MS 11-12/2021, 15 lipca 2021
