III Piastowski Rajd Szlakiem Naszej Historii

Kwiecień to miesiąc, w którym od roku 1986 odbywał się Rajd Szlakiem Naszej Historii – inicjatywa harcerzy Szarych Szeregów i żołnierzy Armii Krajowej, z por. hm. Janem Cierlińskim na czele, skupionych w Światowym Związku Żołnierzy AK Koło nr 6 „Helenów” z siedzibą w Ursusie.

Zaczęło się w roku 1981 od opracowania publikacji dotyczących miejsc pamięci, które warto odwiedzić. Potem pojawił się pomysł zorganizowanej formy odwiedzin tych miejsc i tak powstał rajd – znany jako Rajd Szlakiem Naszej Historii.

Pierwszy raz na jego trasę wyruszono 19 kwietnia 1986 roku. Udział wzięło ok. 200 osób z Ursusa i Włoch, a impreza skierowana była przede wszystkim do środowisk harcerskich. Pomysł chwycił, z roku na rok obszar rajdu, jak i grupa docelowa, stopniowo się powiększały. Najliczniejsi reprezentanci – dzieci ze szkół podstawowych, wraz z rodzicami i opiekunami, a także młodzież, wyruszali na trasy w Piastowie, Pruszkowie, Żbikowie, Okęciu, Raszynie, Falentach, Sękocinie, Lesznowoli, Magdalence, Walendowie, Opaczy, Pęcicach, Ożarowie Mazowieckim, Ołtarzewie, Pilaszkowie, Umiastowie, Borzęcinie Dużym i Izabelinie. Wędrując – odwiedzali miejsca pamięci, aby oddać hołd poległym, pomordowanym, prześladowanym i poniżanym, którzy poświęcili swoje życie dla niepodległości Ojczyzny. Tak było nieprzerwanie do roku 2019, kiedy odbyła się ostatnia, XXXIV edycja.

Na początku roku 2020 rozpoczęto przygotowania do kolejnej, ale przyszła pandemia i impreza się nie odbyła. Rok później sytuacja się powtórzyła. Kiedy rozmawiałem wtedy z wiceprezesem Koła nr 6 „Helenów” Światowego Związku Żołnierzy AK z siedzibą w Ursusie (głównego organizatora rajdu) – p. Bogusławem Łopuszyńskim, mówił, że jeśli nic nie stanie na przeszkodzie, w przyszłym roku kolejna edycja się odbędzie…

Inicjatywa Hufca ZHP Piastów

W sobotę, 9 kwietnia, odbyła się trzecia edycja Piastowskiego Rajdu „Szlakiem Naszej Historii”, zorganizowana przez Hufiec ZHP Piastów im. hm. Aleksandra Kamińskiego „Kamyka”. Harcerze z Piastowa od początku zaangażowani byli w organizację Rajdu Szlakiem Naszej Historii, kiedy tylko objął on swym zasięgiem teren miasta, czyli przeszło 30 lat temu. Kiedy pandemia wymusiła zawieszenie Rajdu w tradycyjnej formule, stworzyli Piastowski Rajd „Szlakiem Naszej Historii”, dostosowany do panującej sytuacji, wykorzystując internet.

Z uwagi na obostrzenia dwie pierwsze edycje rozciągnięto w czasie, na przejście trasy uczestnicy mieli 2 tygodnie. W pierwszej edycji (listopad 2020 r.) uczestniczyło 78 osób, zarejestrowano 17 patroli. Druga (19 kwietnia – 2 maja) była już liczniejsza – zgłosiło się 235 osób, 62 patrole. Kiedy w czerwcu ubiegłego roku spotkałem się z harcmistrzem Piotrem Czyżewskim – zastępcą komendanta Hufca i druhną Dominiką Rodziewicz – komendantką II Piastowskiego Rajdu „Szlakiem Naszej Historii” (relacja w „Mocnych Stronach” nr 10/2021), na zakończenie rozmowy padło stwierdzenie, że jeśli będzie powrót do tradycyjnej formuły Rajdu – to na pewno wezmą w nim udział.

Piastowska tradycja

Powrotu nie było, odbyła się za to III edycja Piastowskiego Rajdu „Szlakiem Naszej Historii”, w podobnej formule, jak bywało przez lata. Jeden dzień, określony czas na pokonanie trasy, preferowany środek transportu – własne nogi. Komendantem tegorocznej edycji był druh Krzysztof Paczkowski, drużynowy 132 drużyny harcerskiej działającej w Szkole Podstawowej nr 5, który koordynował całość imprezy, a kadrę rajdu uzupełniały dh Anna Czerwińska, dh Dorota Sadownik, dh Julia Nowakowska i dh Maja Luśnia.

Druha Krzysztofa spotkałem w nowej, wyremontowanej siedzibie Hufca Piastów przy ul. Bohaterów Wolności 25 (do której powrócili kilka miesięcy temu), gdzie ulokowano punkt startowy. Zacząłem od pytania o powrót do tradycyjnej formuły Rajdu.

– Temat był, ale nie udało nam skontaktować się z dotychczasowymi organizatorami rajdu. Próbowaliśmy. Zwykle oni, jako organizatorzy zwracali się do nas, teraz tego nie było. Dlatego zdecydowaliśmy się kontynuować taką naszą piastowska tradycję.

Józef Wybicki i Enigma

Zarejestrowane patrole (w liczbie 75) zgłaszały się do punktu startowego w siedzibie Hufca od godz. 9.00. Każda grupa otrzymywała kartę patrolu wraz z mapką z zaznaczonymi punktami. Trzeba było odwiedzić cztery z nich – w określonej kolejności. Tam na uczestników czekały zadania do wykonania, które były punktowane w skali od 1 do 10 punktów. Dla patroli, które zdobyły najwięcej punktów przygotowano nagrody: gry i sprzęt turystyczny. Kartę patrolu należało zwrócić w punkcie startu do godz. 15.00.

Tematami tegorocznej edycji były: Dwusetna rocznica śmierci Józefa Wybickiego oraz 90. rocznica złamania szyfru „Enigma”. Z nimi były więc związane zadania do wykonania. I tak, np. do rozwiązania był quiz o Józefie Wybickim (dla uczestników do klas szóstych włącznie), czy rozszyfrowanie tekstu o „Enigmie”, zapisanego alfabetem Morse’a. Na wszystkich punktach rajdu na uczestników czekali wolontariusze – harcerze i strażacy, którzy pomagali, wyjaśniali zadania, sprawdzali.

Z trzynastu punktów, do których docierali uczestnicy, jedenaście zlokalizowano na terenie Piastowa, pozostałe dwa – w Muzeum Dulag121 w Pruszkowie i Piastowskim Cmentarzu Parafialnym w Ursusie (Gołąbki).

Oczekując na powracające patrole, zapytałem dh Krzysztofa Paczkowskiego o frekwencję.

– Zgłosiła się podobna liczba uczestników, jak w roku ubiegłym. Najwięcej z klas 4–8 szkół podstawowych i klas pierwszych szkół średnich. Jest kilka patroli ze starszych klas szkół średnich. Wyjątkowo mało zgłosiło się dzieci z klas 1–3 szkół podstawowych. Głównym założeniem jest, że trasę pokonuje się pieszo lub rowerem. Jednak nie ograniczaliśmy sposobu pokonywania trasy. W nowy sposób podeszliśmy do zadań – zostały ustalone na podstawie tematów rajdu, takie same dla każdej z grup. Patrole chodzą do różnych punktów, ale na nich otrzymują te same zadania, na które trafiliby, gdyby trafili do innych punktów. Długości tras dostosowano do wieku uczestników.

Przed wzięciem udziału w rajdzie każdy zarejestrowany patrol miał do wykonania zadanie. – Dla tych, dla których tematem była dwusetna rocznica śmierci Józefa Wybickiego było to ułożenie rymowanki lub piosenki o swoim patrolu, natomiast uczestnicy związani z szyfrem Enigma mieli stworzyć swój własny szyfr.

Czy wśród uczestników przeważają harcerze? – Nie, jest dużo osób spoza tego kręgu. Widać znajomych z harcerstwa, ale na rajd wybrali się z kolegami ze szkoły.

Do zobaczenia za rok

Za rok, w kwietniu, jeśli nic się nie zmieni, odbędzie się kolejna edycja Piastowskiego Rajdu Szlakiem Naszej Historii.

Czy Światowy Związek Żołnierzy AK Koło nr 6 „Helenów” podejmie się kontynuacji tradycyjnego rajdu, organizując po kilkuletniej przerwie jego XXXV edycję?

Tekst i zdjęcia Wojciech Grzesik

MS 6/2022, 28 kwietnia 2022